Vùng nào là nguy hiểm nhất khi bão đổ bộ vào Việt Nam ?

Nếu nói đến vùng nguy hiểm nhất khi bão đổ bộ ở Việt Nam, hẳn là nhiều người nghĩ đó là đất Nam Bộ - nơi ít bão, mà mỗi khi bão đổ bộ trực tiếp là thiệt hại vô cùng nặng nề. Ta có thể kể ra đó là bão năm Giáp Thìn (01/5/1904), bão Linda (số 5- 1997), bão Durian (số 9-2006) hay bão Pakhar (số 1-2012). Họ nghĩ vậy bởi Nam Bộ là vùng đất hiếm khi có bão, nhưng khi vào thì thiệt hại rất nghiêm trọng do người dân không có kinh nghiệm phòng chống như ở miền Trung và miền Bắc. Cũng có những người cho rằng đó chính là khúc ruột miền Trung - nơi mà năm nào cũng phải hứng ít nhất một cơn bão. Bão vào miền Trung thường đi kèm với lũ lớn, bởi ở đây có địa hình phức tạp, nhiều sông suối nhỏ, vả lại mùa bão lại trùng vào thời điểm hoạt động của gió mùa Đông Bắc nên nhiều hình thế kết hợp với nhau để gây mưa-bão-lũ. Có thể kể ra khá nhiều ví dụ tiêu biểu: Bão HESTER năm 1971, 9 trận bão đổ bộ chỉ trong 3 tháng (9-11) năm 1964, bão AGNES (số 9-1984), bão CECIL (số 8-1985), BETTY (số 2 - 1987), 4 trận bão liên tiếp các năm 1989, 1998 (xem bài đăng dưới), bão XANGSANE (số 6-2006), LEKIMA (số 5-2007), KETSANA (số 9-2009), WUTIP (số 10-2013), NARI (số 11-2013),.... Mặc dù đây cũng là vùng có kinh nghiệm chống bão như Bắc Bộ, thế nhưng do khi bão vào gặp địa hình hay tương tác với các hình thế thời tiết khác nhau mà hậu quả rất nặng nề.

Tuy nhiên, hai vùng trên không phải là vùng nguy hiểm nhất khi bão vào Việt Nam. Vùng nguy hiểm nhất chúng tôi muốn nói đến trong bài viết này chính là TỈNH NINH BÌNH, tỉnh cực nam Đồng bằng Sông Hồng. Hầu như cơn bão nào đổ bộ vào đây (hoặc ảnh hưởng trực tiếp)  cũng đều gây thiệt hại hết sức nặng nề cho khu vực đồng bằng Bắc Bộ nói chung và tỉnh Ninh Bình nói riêng. Bài viết này sẽ đề cập đến những điểm khiến cho Ninh Bình là vùng nguy hiểm nhất khi bão đổ bộ vào đây, cùng với đó là hướng phòng chống.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ 

Ninh Bình là một tỉnh nằm ở cửa ngõ cực nam miền Bắc Việt Nam, thuộc khu vực đồng bằng sông Hồng dù chỉ có 2 huyện duyên hải là Yên Khánh và Kim Sơn có địa hình bằng phẳng. Ninh Bình nằm ở vị trí ranh giới 3 khu vực địa lý: Tây Bắc, châu thổ sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Tỉnh này cũng nằm giữa 3 vùng kinh tế: vùng Hà Nội, vùng duyên hải Bắc Bộ và vùng duyên hải miền Trung. Ninh Bình nằm ở trọng tâm của nửa phía Bắc Việt Nam, khu vực các tỉnh từ Thừa Thiên-Huế trở ra. 

Phía Bắc giáp Hòa Bình và Hà Nam, phía Đông giáp Nam Định, phía Nam giáp Thanh Hóa, phía Đông Nam giáp biển. Nói chung đây là tỉnh có vị trí địa lý cực kỳ quan trọng ở khu vực Bắc Bộ.

Đường bờ biển của tỉnh Ninh Bình chỉ dài 18km. Đây chính là bất cập và cũng chính là điểm yếu trong khâu dự báo bão mỗi khi bão hướng về Bắc Bộ. (sẽ phân tích sau)

II. VÌ SAO NINH BÌNH CHÍNH LÀ VÙNG NGUY HIỂM NHẤT KHI BÃO ĐỔ BỘ VÀO VIỆT NAM (CỤ THỂ Ở BẮC BỘ) ?

1. Nguyên nhân sâu xa

Như đã nói ở trên, Ninh Bình có đường bờ biển chỉ dài 18km, thấp nhất trong số 28 tỉnh/thành ven biển của Việt Nam. Chính vì vậy, trong nhiều bản tin dự báo bão, các dự báo viên và nhất là các phương tiện truyền thông đã không hề nói đến tỉnh Ninh Bình và coi như tỉnh này không phải là tỉnh ven biển.

Ta có thể ví dụ :

"Hồi 4 giờ ngày 27-7, vị trí tâm bão số 1 ở vào khoảng 19,0 độ vĩ Bắc; 109,3 độ kinh Đông, trên khu vực phía Tây đảo Hải Nam. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 8 (60-75 km/giờ), giật cấp 9-10.

Dự báo trong 12 giờ tới, bão di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc, mỗi giờ đi được khoảng 15-20 km. Đến 16 giờ ngày 27-7, vị trí tâm bão ở vào khoảng 19,9 độ Vĩ Bắc; 107,5 độ Kinh Đông, cách bờ biển các tỉnh Quảng Ninh-Nam Định 120 km về phía Đông Nam. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 8-9 (60-90 km/giờ), giật cấp 10-11.

Do ảnh hưởng của bão, vùng biển vịnh Bắc Bộ (bao gồm các huyện đảo Bạch Long Vĩ, Cát Hải, Cô Tô, Vân Đồn) có gió mạnh cấp 6-7, vùng gần tâm bão cấp 8-9, giật cấp 10-11. Biển động rất mạnh. Cấp độ rủi ro thiên tai: cấp 3.

Dự báo trong 12-24 giờ tiếp theo, bão di chuyển theo hướng Tây Bắc, mỗi giờ đi được khoảng 15-20 km, như vậy tối và đêm nay, bão sẽ đi vào địa phận các tỉnh Quảng Ninh-Nam Định, sau đó suy yếu dần thành áp thấp nhiệt đới.

Đến 4 giờ ngày 28-7, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới ở vào khoảng 20,7 độ Vĩ Bắc; 105,9 độ Kinh Đông, trên khu vực phía Đông Bắc Bộ. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới mạnh cấp 7 (50-60 km/giờ), giật cấp 8-9."

- Bản tin lúc 05 giờ ngày 27/7/2016 - Bão số 1 - Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Trung ương

Hay:

"Từ đêm mai (29/9), bão số 5- kết hợp với không khí lạnh bắt đầu gây mưa to khắp miền Bắc, trong đó có Hà Nội. Dự báo, vùng bão đổ bộ là các tỉnh Quảng Ninh - Thanh Hóa, tâm bão là các tỉnh Quảng Ninh - Hải Phòng- Thái Bình- Nam Định.

Theo tin mới nhất từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn TƯ, đến 16h chiều nay (28/9), vị trí tâm bão ở vào khoảng 17,6 độ Vĩ Bắc; 115,5 độ Kinh Đông, cách quần đảo Hoàng Sa khoảng 350km về phía Đông Đông Bắc. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 12, cấp 13, giật cấp 14, cấp 15.

Ông Lê Thanh Hải, Phó giám đốc Trung tâm Khí tượng Thuỷ văn Trung ương cho biết, đây là cơn bão mạnh nhất từ đầu mùa mưa bão đến nay ảnh hưởng đến nước ta."

 - "Tâm bão số 5 vào Quảng Ninh - Nam Định, Hà Nội mưa to" - 28/9/2011 - Dân trí

Đường bờ biển ngắn, thấp nhất Việt Nam, tỉnh Ninh Bình trong khá nhiều trường hợp bị quy chụp là "không có biển". Đây là một điều rất nguy hiểm và cực kỳ sai sót, bởi điều này thể hiện cái nhìn thiển cận, thiếu thực tế của người dự báo bão. Dẫu mình cảm thấy tỉnh Ninh Bình có thể không ảnh hưởng, nhưng vẫn nên đưa vào chứ? Đề phòng trường hợp bất trắc xảy ra thì sao?

Ở Nam Bộ hay miền Trung, hầu hết các tỉnh thành có biển đều có đường bờ biển dài hàng chục thậm chí hàng trăm cây số, nhưng có thể vì lý do bão ít hay kết hợp nhiều loại hình thiên tai mà bão nguy hiểm, điều đó có thể chấp nhận. Nhưng thiệt hại chính (do gió bão) gây ra lại không bằng những cơn bão đổ bộ/ảnh hưởng trực tiếp đến tỉnh Ninh Bình. Chính vì có đường bờ biển ngắn, nên nhiều lúc mà Ninh Bình không được xem là tỉnh ven biển chịu ảnh hưởng của bão. Đây thực sự là một điều rất nguy hiểm. Trường hợp điển hình có thể kể ra như : bão số 2 (1996-Frankie), bão số 1 (2016-Mirinae).

2. Một khi bão đổ bộ hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến Ninh Bình thì y như rằng là có thiệt hại lớn.

Trong lịch sử về bão ở Việt Nam, có khá nhiều cơn bão đã đổ bộ trực tiếp hoặc ảnh hưởng trực tiếp (bởi gió mạnh} đến tỉnh Ninh Bình. Ta có thể kể ra như sau:

2.1: Bão Georgia (bão số 6 - ngày 01/10/1983) - đổ bộ vào Thái Bình - Hà Nam Ninh. Gây thiệt hại rất nặng nề cho khu vực Đồng bằng Bắc Bộ.

2.2: Bão Wayne (bão số 5 - ngày 05/9/1986) : đổ bộ vào Hà Nam Ninh. Bão làm trên 400 người chết, tốc mái nhiều nhà cửa, gây thiệt hại nặng về hoa màu, sản xuất. Đây là một trong những cơn bão có đường đi khó lường, phức tạp nhất trên Tây Bắc Thái Bình Dương.

2.3: Bão Frankie (bão số 2- 24/7/1996) : đổ bộ thẳng vào tỉnh Ninh Bình. Frankie đã gây tổn thất rất nặng nề với 100 người chết, hàng chục trường học, nhà cửa, hoa màu bị phá hủy và thiệt hại vật chất lên đến 200 triệu USD. Bão Frankie được xem là cơn bão mạnh đầu tiên sau 10 năm không có bão mạnh ảnh hưởng miền Bắc Việt Nam.

2.4: Bão Niki (bão số 4-22/8/1996) : đổ bộ thẳng vào tỉnh Ninh Bình, gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh Bắc Bộ & Thanh Hóa. Bão đổ bộ đúng lúc người dân chưa khắc phục xong trận lũ lịch sử trước đó (do một ATNĐ khác cũng vào Ninh Bình gây ra).

2.5: Bão Goni (bão số 3 - 22/7/2003) cũng đổ bộ thẳng vào tỉnh Ninh Bình. Thiệt hại khá nặng nề.

2.6 : bão Washi (bão số 2-31/7/2005) đổ bộ vào Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình gây thiệt hại nghiêm trọng.

2.7: Bão Damrey (bão số 7 - 27/9/2005) đổ bộ vào Nam Định - Ninh Bình - Thanh Hóa. Bão gây thiệt hại cực lớn cho các tỉnh miền Bắc nhất là tại Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa bão làm vỡ đê biển.

2.8:Bão Haima (bão số 2-24/6/2011): Đổ bộ vào Thái Bình - Nam định - Ninh Bình. Bão cũng gây thiệt hại rất nặng nề (gây lốc xoáy ở Hải Phòng, lũ ống ở Nghệ An).

2.9 : Bão Sơn Tinh (bão số 8-28/10/2012) : Đổ bộ vào Hải Phòng - Thái Bình nhưng đi dọc và đi sát ven biển từ Quảng Bình trở ra. Bão gây gió giật cấp 10-11 cho tỉnh Ninh Bình và nhìn chung thiệt hại do bão rất lớn.

2.10 : Bão Mirinae (bão số 1-2016): đổ bộ thẳng vào tỉnh Ninh Bình, gây thiệt hại cực kỳ nghiêm trọng (về nông nghiệp, điện lưới), tổng thiệt hại 6442 tỷ đồng. (bão có đặc điểm là đạt cường độ mạnh nhất ngay trên khu vực TP Ninh Bình)

Ngoài ra còn một số cơn bão khác, như Phylis (1966), Dinah (1974), Mujigae (2009), Mangkhut (2013), ....  cũng đổ bộ/ảnh hưởng trực tiêp đến tỉnh Ninh Bình.

3. Nhận xét về việc bão đổ bộ vào Ninh Bình (trong bão số 1-2016)

"khi dự báo bão số 1 vào Nam Định- Quảng Ninh, tại cuộc họp 12 tỉnh có khả năng bị ảnh hưởng (chiều 26/7) không có tên Ninh Bình. Tuy nhiên, chính Ninh Bình lại thiệt hại nặng. Nhiều ý kiến cho rằng, việc dự báo bão chưa chính xác, nhất là cường độ, thời gian bão quần thảo trên đất liền, nên nhiều địa phương, ngành bị thiệt hại nặng.... "

- Ông Trần Quang Hoài, Bão số 1 gây thiệt hại nặng nề: Do dự báo sai?, Tiền Phong, 29/7/2016

"Bắt đầu từ cơn bão số 1 hồi cuối tháng 7 vừa qua. Có dự báo bão nhưng lại sai về cường độ và vùng ảnh hưởng. Trước khi bão số 1 tiến vào đất liền, tại cuộc họp 12 tỉnh “được dự báo” là bão sẽ đổ về thì lại không có… Ninh Bình. Tất nhiên, không được gọi đi họp chống bão, người Ninh Bình cứ yên tâm không lo bão. “Đùng một cái”, chưa đầy 24 giờ sau, bão đến bất ngờ, Ninh Bình thiệt hại nặng...."

_  Dự báo bão sai, ai chịu thiệt?, https://laodong.vn/phong-su/du-bao-bao-sai-ai-chiu-thiet-585817.bld ;  Lao Động 23/8/2016.

III. KẾT LUẬN

Không phải Nam Bộ hay Trung Bộ, mà chính Ninh Bình mới là vùng nguy hiểm nhất khi bão vào Việt Nam. Nếu không điều chỉnh được quan điểm là tỉnh Ninh Bình có biển (dù đường biển ngắn) cũng như các khu vực khác thì ắt sẽ ghi nhận được thêm những cơn bão tương tự, gây thiệt hại nghiêm trọng đến đất nước.